WSTĘP...............................................................................................................................................................8

1. ROLA I ZAKRES UDZIAŁU PODSYSTEMU NIEMILITARNEGO SYSTEMU OBRONNEGO RP

W REALIZACJI ZADAŃ OBRONNYCH ........................................................................................................17

1.1. Podsystem niemilitarny elementem systemu obronnego RP...............................................17

1.2. Zadania obronne podsystemu niemilitarnego.........................................................................36

1.2.1. Pojęcie i istota zadań obronnych...........................................................................................36

1.2.2. Klasyfikacja zadań obronnych podsystemu niemilitarnego...........................................47

1.3. Problematyka ćwiczeń obronnych w podsystemie niemilitarnym z perspektywy stanów gotowości obronnej państwa................................................................................................54

1.3.1. Gotowość obronna państwa – stan dotychczasowy i obecny.......................................54

1.3.2. Gotowość obronna państwa – perspektywy......................................................................61

2. PRAKTYCZNE UWARUNKOWANIA ĆWICZEŃ OBRONNYCH W RAMACH REALIZACJI

SZKOLENIA OBRONNEGO W POLSCE.......................................................................................................68

2.1. Doświadczenia w latach 2004–2021............................................................................................68

2.1.1. Program szkolenia obronnego...............................................................................................68

2.1.2. Plan szkolenia obronnego.......................................................................................................74

2.2. Stan obecny......................................................................................................................................79

2.2.1. Szkolenie obronne....................................................................................................................79

2.2.2. Rodzaje ćwiczeń obronnych...................................................................................................82

2.2.3. Organizowanie i prowadzenie ćwiczeń................................................................................83

2.2.4. Zadania organizatora ćwiczeń...............................................................................................85

2.2.5. Zadania koordynatora ćwiczeń.............................................................................................85

3. PODSTAWY PRAWNE ĆWICZEŃ OBRONNYCH W PODSYSTEMIE NIEMILITARNYM .....................94

3.1. Przepisy prawa powszechnie obowiązującego regulujące organizację ćwiczeń

obronnych................................................................................................................................................94

3.1.1. Ogólne podstawy prawne w ujęciu retrospektywnym i kontekstowym......................94

3.1.2. Sposób i rodzaj regulacji .........................................................................................................98

3.1.3. Organizacja szkolenia obronnego w latach 2004–2022.................................................101

3.1.4. Regulacje obowiązujące od 2022 r.......................................................................................107

3.2. Organizacja ćwiczeń obronnych w świetle dotychczasowych doświadczeń..................116

4. PODSTAWY METODYCZNE ĆWICZEŃ OBRONNYCH........................................................................120

4.1. Zasady metodyczne ćwiczeń obronnych.................................................................................121

4.2. Cele i treści ćwiczeń obronnych.................................................................................................127

4.3. Czynności kierownika (kierownictwa) ćwiczeń i ćwiczących..............................................131

4.4. Przygotowanie uczestników do ćwiczeń obronnych............................................................138

4.5. Struktura kierownictwa ćwiczeń...............................................................................................142

4.6. Dokumentacja ćwiczeń obronnych........................................................................................149

4.6.1. Dokumenty organizacyjne ćwiczenia.................................................................................150

4.6.2. Dokumenty kierownictwa.....................................................................................................151

4.6.3. Dokumenty ćwiczących.........................................................................................................154

4.7. Przygotowanie ćwiczeń obronnych...........................................................................................156

4.8. Udział podsystemu niemilitarnego w ćwiczeniach organizowanych przez jednostki organizacyjne sił zbrojnych................................................................................................................161

4.9. Założenia ogólne prowadzenia badań podczas ćwiczeń.....................................................162

4.10. Formy ćwiczeń obronnych w podsystemie niemilitarnym................................................165

ZAKOŃCZENIE.............................................................................................................................................180

BIBLIOGRAFIA..............................................................................................................................................183

Aneks.............................................................................................................................................................191

WSTĘP.................................................................................................................. 7

1. SYTUACJA PROBLEMOWA......................................................................... 9

2. MISJA, ZADANIA I ZAKRES DZIAŁANIA POWIATU........................... 15

2.1. Pozycja prawno-ustrojowa powiatu......................................................... 22

2.1.1. Powiat w ustroju politycznym państwa ....................................... 22

2.1.2. Powiat w ustroju terytorialnym państwa..................................... 29

2.1.3. Powiat w ustroju społecznym państwa........................................ 32

Konkluzja................................................................................................ 38

2.2. Rola powiatu w zapewnieniu funkcjonowania

społeczności lokalnej .............................................................................. 39

2.2.1. Geneza problemu wynikająca z analizy literatury

przedmiotu badań....................................................................... 39

2.2.2. Rola powiatu wynikająca z obowiązujących aktów prawnych.... 44

2.2.2.1. Rola powiatu w zakresie pomocy społecznej..................... 45

2.2.2.2. Rola powiatu w zakresie edukacji publicznej.................... 47

2.2.2.3. Rola powiatu w zakresie promocji i ochrony zdrowia...... 48

2.2.2.4. Rola powiatu w zakresie przeciwdziałania bezrobociu..... 49

2.2.2.5. Rola powiatu w zakresie budownictwa i architektury....... 50

2.2.2.6. Rola powiatu w zakresie dróg i transportu zbiorowego ... 51

2.2.2.7. Rola powiatu w zakresie gospodarki wodnej..................... 51

2.2.2.8. Rola powiatu w zakresie rolnictwa i leśnictwa ................. 52

2.2.2.9. Rola powiatu dotycząca ochrony środowiska i przyrody.. 53

2.2.2.10. Rola powiatu w zakresie bezpieczeństwa narodowego,

w tym porządku publicznego....................................... 54

2.2.2.11. Rola powiatu w zakresie spraw obywatelskich............. 57

2.2.2.12. Rola powiatu w ochronie praw konsumenta................ 58

2.2.2.13. Rola powiatu w zakresie kartografii i katastru............. 59

2.2.2.14. Rola powiatu w zakresie gospodarki

nieruchomościami ....................................................... 59

2.2.2.15. Rola powiatu w zakresie kultury i ochrony zabytków....... 60

2.2.2.16. Rola powiatu w zakresie kultury fizycznej.................... 62

2.2.2.17. Rola powiatu w zakresie polityki finansów

publicznych.................................................................. 62

2.2.2.18. Rola powiatu w promocji i rozwoju wspólnoty

samorządowej............................................................... 63

2.3. Konkluzja................................................................................................ 64

3. UWARUNKOWANIA BEZPIECZEŃSTWA W POWIECIE ................... 67

3.1. Czynniki, wyzwania i środowisko uwarunkowań

bezpieczeństwa........................................................................................ 67

3.2. Uwarunkowania społeczne..................................................................... 74

3.3. Uwarunkowania materialno-energetyczne powiatu................................ 78

3.4. Uwarunkowania kulturowe .................................................................... 79

4. DOŚWIADCZENIA POWIATU W DZIEDZINIE

BEZPIECZEŃSTWA ................................................................................... 85

4.1. Powiat w dawnej Polsce........................................................................... 85

4.2. Powiat w okresie międzywojennym......................................................... 92

4.3. Powiat w latach 1944–1975.................................................................. 108

5. ZADANIA Z ZAKRESU BEZPIECZEŃSTWA W POWIECIE.............. 119

5.1. Podział zadań powiatu z zakresu bezpieczeństwa................................. 119

5.2. Charakterystyka zadań własnych powiatu............................................ 142

5.2.1. Zadania własne powiatu w zakresie bezpieczeństwa

kulturowego............................................................................... 147

5.2.2. Zadania własne powiatu w zakresie bezpieczeństwa

społecznego............................................................................... 149

5.2.3. Zadania własne powiatu w zakresie bezpieczeństwa

publicznego............................................................................... 155

5.2.4. Zadania własne powiatu w zakresie bezpieczeństwa

powszechnego............................................................................ 163

5.2.5. Zadania własne powiatu w zakresie zarządzania

kryzysowego.............................................................................. 165

5.2.5.1. Wnioski z analizy dokumentów planistycznych

oraz z ćwiczeń powiatowych...................................... 174

5.2.5.2. Zasady uruchamiania środków w sytuacjach

kryzysowych w powiecie............................................. 175

5.2.5.4. Ochrona infrastruktury krytycznej ............................ 177

5.2.6. Zadania własne powiatu w zakresie bezpieczeństwa

informacyjnego........................................................................... 182

5.2.7. Zadania własne powiatu w zakresie bezpieczeństwa

ekologicznego............................................................................ 187

5.2.8. Zadania w zakresie bezpieczeństwa ekonomicznego................ 193

6. ZADANIA POWIATU Z ZAKRESU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ..... 205

6.1. Charakterystyka i podział zadań powiatu z zakresu

administracji rządowej.......................................................................... 205

6.2. Zadania powiatu dotyczące zwierzchnictwa nad organami

administracji o właściwości szczególnej................................................. 209

6.3. Zadania powiatu w zakresie bezpieczeństwa militarnego..................... 214

6.3.1. Miejsce i zadania powiatu w systemie

obronnym państwa.................................................................... 218

6.3.2. Zadania powiatu w zakresie szkolenia obronnego.................... 222

6.3.3. Zadania powiatu w zakresie planowania operacyjnego ........... 223

6.4. Zadania powiatu z zakresu administracji rządowej dotyczące

bezpieczeństwa społecznego.................................................................. 226

6.5. Zadania z zakresu administracji rządowej dotyczące

bezpieczeństwa powszechnego.............................................................. 227

6.6. Zadania powiatu z zakresu administracji rządowej

dotyczące bezpieczeństwa publicznego................................................. 233

7. ORGANIZACJA KIEROWANIA W DZIEDZINIE

BEZPIECZEŃSTWA.................................................................................. 241

7.1. Podstawy teoretyczne kierowania i zarządzania organizacją

bezpieczeństwa w powiecie................................................................... 242

7.2. Organy kierowania bezpieczeństwem w powiecie ............................... 245

7.3. Organizacja kierowania bezpieczeństwem w czasie pokoju.................. 247

7.4. Organizacja kierowania bezpieczeństwem powiatu

w czasie kryzysu ................................................................................... 249

7.5. Organizacja kierowania bezpieczeństwem powiatu

w czasie wojny....................................................................................... 251

7.6. Zasada zwierzchnictwa nad powiatowymi służbami,

inspekcjami i strażami........................................................................... 254

7.7. Organy samorządu terytorialnego........................................................ 256

7.7.1. Organ stanowiący powiatu........................................................ 257

7.7.2. Organy władzy wykonawczej powiatu...................................... 259

7.7.3. Organ wykonawczy powiatu o uprawnieniach

władzy ogólnej........................................................................... 260

7.7.4. Organy wykonawcze rządowej administracji zespolonej

i niezespolonej powiatu............................................................. 267

8. KONCEPCJA POWIATOWEGO SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA....... 269

8.1. Założenia ogólne do koncepcji powiatowego systemu

bezpieczeństwa (PSB) ........................................................................... 269

8.2. Misje, cele i zadania PSB ..................................................................... 294

8.3. Koncepcja struktury PSB...................................................................... 296

8.4. Organizacja i organy kierowania PSB.................................................. 300

8.5. Przygotowania w dziedzinie bezpieczeństwa........................................ 306

8.5.1. Zarządzanie zasobami ludzkimi................................................ 308

8.5.2. Planowanie na potrzeby zarządzania

bezpieczeństwem w powiecie.................................................... 309

8.6. Konkluzja............................................................................................... 313

ZAKOŃCZENIE.............................................................................................. 316

SUMMARY....................................................................................................... 318

BIBLIOGRAFIA............................................................................................... 319

ZAŁĄCZNIK 1. Struktura operacyjna powiatowego zespołu bezpieczeństwa

i zarządzania kryzysowego................................................................................. 340