Dla Urianchajów Ałtaj jest nie tylko „zwyczajnym” miejscem zamieszkania, ale także potężną siłą przenikającą ludzkie życie. Ludzie, którzy żyją w Ałtaju na co dzień, po imieniu nazywają każdą rzekę, górę, jezioro czy dolinę. Swoją obecnością nadali mu wymiar duchowy. Zawierzyli górom kości swoich przodków, a błękitnemu niebu los potomków. W ten sposób w ciągu wieków wytworzył się szczególny dialog, w którym ludzie i Ałtaj uczestniczą na równych prawach.
Czym jest krajobraz?
Dla outsidera krajobraz jest tożsamy przede wszystkim z określonym widokiem i stanem, jaki wywołuje. Dla insidera jest złożonym procesem życiowym, opartym na doświadczeniu, lokalnej wiedzy i miejscowych sposobach działania. Krajobraz insidera nie jest chwilowym efektem, obrazem uchwyconym przez spojrzenie, ale obejmuje całość praktyki życiowej wynikającej z mieszkania w danym środowisku. Nie jest zapisem piktograficznym, ale społecznym procesem tworzenia się złożonych i różnorodnych relacji między ludźmi, ziemią, środowiskiem, podmiotami nie-ludzkimi, wynikającym z doświadczeń życiowych i działalności jednostek.
Książka ilustrowana kolorowymi fotografiami krajobrazu mongolskiego
Spis treści
Między władzą spojrzenia a praktyką. Antropologia krajobrazu eBook -- spis treści
Spis treści
Podziękowania / 9
Wprowadzenie /11
Część I
INTERDYSCYPLINARNE STUDIA NAD KRAJOBRAZEM. INSPIRACJE I POLEMIKI
Rozdział 1
W stronę estetyki i historii sztuki. Krytyka wizualnego dyskursu krajobrazu /35
Estetyka i wizualny charakter krajobrazu. Władza spojrzenia/ 37
Malarstwo pejzażowe /48
Porządek i kontrola. Perspektywa insidera i outsidera/ 51
Krajobraz jako narzędzie badania procesów /54
Rozdział 2
Wokół fizjografii i idei. Krajobraz w geografii /62
Geografia — między przyrodoznawstwem a naukami społecznymi. Zwrotność geografii i antropologii /63
Morfologia krajobrazu /73
Idea krajobrazu /78
Rozdział 3
Archeologie krajobrazu. W kierunku fenomenologii i poststrukturalizmu /86
Nowa archeologia /87
Krytyka nowej archeologii. W stronę archeologii postprocesualnej /91
Na pograniczu archeologii i antropologii /98
Fenomenologia krajobrazu /102
Część II
ANTROPOLOGIA KRAJOBRAZU. KONTEKSTY BADAWCZE
Rozdział 4
Krajobraz jako środowisko. „Neutralność” krajobrazu i perspektywa outsidera /117
Krajobraz a trajektoria antropologii. Prolegomena /117
Krajobraz jako rama konwencjonalna w monografiach etnograficznych /122
Rozdział 5
Perspektywy lokalne w badaniach krajobrazu /132
Perspektywa emiczna w postrzeganiu krajobrazu /132
Poza dychotomią natura–kultura. Teoria komplementarności Kirsten Hastrup/139
Krajobraz jako proces. Teoria bezpośredniego postrzegania Tima Ingolda /145
Perspektywa zamieszkiwania /151
Rozdział 6
Kolonializm a badania krajobrazu /157
„Zachodnie” spojrzenie i europocentryczne podejście do krajobrazu /157
Mapy, krajobrazy i kontrola przestrzeni /162
Historia imperialna i przestrzenna. Kolonizacja Australii /167
Krajobraz a etnografia Aborygenów /169
Czas Snu a współczesność. Krajobraz, ziemia i przodkowie klanowi /172
Procesy dekolonizacyjne /176
Archeologia i krajobraz w kontekście dekolonizacji /184
Część III
ETNOGRAFIA KRAJOBRAZU
Rozdział 7
Bajgal’ a zachodnie pojęcie środowiska. Krajobraz w Mongolii /199
Przyroda — środowisko — krajobraz /200
Bajgal’ i ekologia zmysłowa /213
Teoretyczne ujęcia krajobrazu w Mongolii /219
Rozdział 8
Urianchajowie. Kontekst historyczny i miejsce badań / 224
Tło historyczne /225
W terenie /231
Rozdział 9
Lokalne konceptualizacje Ałtaju. W stronę etnografii krajobrazu /244
Holistyczny wymiar Ałtaju. Altaj Delchij i Trzynaście Ałtajów /244
Ontologia Altaj Delchij /254
Materialne reprezentacje Ałtaju /265
Ałtaj w eposie urianchajskim /276
Rozdział 10
Relacje ludzi z ziemią. Życie w obrębie nutagu /284
Siła törsön nugatu /287
Praktyka życiowa a unasan nutag /293
Z dala od nugatu /297
Rozdział 11
Ludzie i góry w granicach nutagu /305
Lokalna geografia doliny Sziwrin Gol /306
Góra Chaldzan Burugtej /311
Rozdział 12
Praktyki koczowania w kontekście stanowienia krajobrazu /326
Krajobraz a praktyczna sfera życia /327
Doroczny rytm koczowania w nugatu /331
Dobre miejsce. Jurty a krajobraz /342
Ofiary tachilga w kontekście stanowienia krajobrazu. Potencjalność krajobrazu / 349
Zbiorowe składanie ofiar w somonie Duut /352
Zakończenie / 361
Bibliografia /369
Słowniczek wybranych terminów mongolskich /386
Indeks pojęć, nazw geograficznych i etnicznych /389
Indeks osób /403
Wykaz ilustracji /408
Contents /410
