Jak działały instytucje kulturalne na emigracji? Jak publikowano wydawnictwa i czasopisma niezależne w kraju, poza cenzurą? Co różniło te dwa niezależne obiegi kulturowe? Kto je tworzył, jakie były ich losy? Jakie stały za nimi idee? O co się spierano? Jaką rolę odgrywała literatura w tych działaniach? Na te i wiele innych pytań odpowiada w książce autor, obecnie profesor w Katedrze Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej UŁ, w czasach PRL-u działacz opozycyjny, w latach 1984-1994 dziennikarz Rozgłośni Polskiej RWE w Monachium. Zebrał tu swoje dotychczasowe badania i doświadczenia w zakresie niezależnej literatury i dziennikarstwa. W dwóch pierwszych częściach publikacji rysuje przemyślany, przefiltrowany przez własne doświadczenia obraz całości - w kraju i na emigracji - otrzymujemy choćby wnikliwą opowieść o paryskiej „Kulturze” i o Radiu Wolna Europa. W trzeciej z kolei części autor przypomina sylwetki kilku twórców i poddaje analizie ich dokonania. Obok pisarzy nie do pominięcia, takich jak Miłosz czy Kisielewski, Konrad Tatarowski przypomina również tych dziś niemal zapomnianych (W. Sułkowski, M. Niemiec). Spory ideowe przywoływane w publikacji - w tym przede wszystkim spór Adama Michnika i Jarosława Kaczyńskiego o Traktat o gnidach Piotra Wierzbickiego - nie należą jedynie do historii i odcisnęły swój ślad również na dzisiejszym obrazie życia politycznego, społecznego i kulturowego.

 

Osoby które kupowały "Niezależna literatura i dziennikarstwo przed 1989 rokiem. Idee - ludzie - spory", wybierały także:

• Lepszy pracodawca. Jak autentyczny employer branding zmienia biznes, rynek pracy i ludzi 53,75 zł, (12,90 zł -76%)
• Reguła 80/20. Zasada, która odmienia świat 47,78 zł, (12,90 zł -73%)
• Laptopowy Milioner. Jak zerwać z pracą na etacie i zacząć zarabiać w sieci 47,78 zł, (12,90 zł -73%)
• Jedna kampania do wolności. Jak stworzyć produkt online, pozyskać klientów i żyć na własnych warunkach 47,78 zł, (12,90 zł -73%)
• Wstawaj i walcz. Sprawdzone strategie, techniki i nawyki produktywności ludzi sukcesu 39,67 zł, (11,90 zł -70%)

• 
• 
• 
• 
• 

Spis treści

Niezależna literatura i dziennikarstwo przed 1989 rokiem. Idee - ludzie - spory eBook -- spis treści

Słowo wstępne 9

Wprowadzenie 11

1. Środowiska twórcze w PRL wobec „realnego socjalizmu” – rekonesans 11

O PRL-u w skrócie 11

Elity twórcze wobec PRL-u 12

Oblicza sprzeciwu wobec komunizmu 14

1. Dziennikarstwo: powołanie czy praca jak wiele innych? 17

Początki profesji dziennikarskiej 18

Mass media w Polsce przed rokiem 1989 20

Transformacja ustrojowa i przekształcenia na rynku mass mediów w Polsce po 1989 r 22

O mass mediach w Polsce po roku 1989 – dygresja krytyczna 24

 

Część I. Życie literackie na emigracji po II wojnie światowej 27

Wokół pojęcia „literatury emigracyjnej” 29

1. Ostatnie dziesięciolecie literatury emigracyjnej (1982–1992) 33

Uwagi wstępne 33

Od emigracji wojennej do emigracji stanu wojennego 33

Emigracja a kaprysy historii 38

1. Kulturotwórcza działalność Rozgłośni Polskiej RWE 43

Uwagi wstępne 43

Twórcy kultury w RWE 44

Nowojorscy współpracownicy RP RWE 47

Współpracownicy Rozgłośni Polskiej RWE w Londynie 48

1. Paryska „Kultura” wobec RP RWE. Konflikty i współpraca 51

Uwagi wstępne 51

Współpracownicy paryskiej „Kultury” w audycjach RWE 53

Juliusz Mieroszewski 53

Czesław Miłosz 54

Witold Gombrowicz 56

Gustaw Herling-Grudziński 57

Jerzy Stempowski [antenowy pseudonim: Paweł Hostowiec] 60

Józef Czapski 61

Maria Czapska 62

Konstanty Aleksander Jeleński 63

Stefan Kisielewski 63

Leopold Unger 64

1. Polityka wschodnia „Kultury” 67

Początki polityki wschodniej „Kultury” 67

Giedroyc, Mieroszewski, Łobodowski – Różne życiorysy, podobne cele 69

Współpraca w dziedzinie kultury i sztuki 71

Źródła ideowe programu politycznego „Kultury” 72

1. W kręgu Radiowego „Teatru Wyobraźni” RWE 75

Figura Wieszcza w słuchowiskach Rozgłośni Polskiej RWE 76

Kanoniczny wzorzec „Teatru Wyobraźni” RWE 79

1. Reportaż jako dzieło sztuki. O twórczości radiowej Wojciecha Trojanowskiego 85

Sylwetka Wojciecha Trojanowskiego 85

Reportaże podróżnicze 87

Reportaże historyczne Trojanowskiego 88

Ta żołnierska piosenka… 90

Nowa odmiana gatunkowa reportażu – reportaż imaginacyjny 92

Tajemnice artystycznego sukcesu – próba rekonstrukcji 93

Publicystyczno-erudycyjne walory reportaży Trojanowskiego 96

 

Część II. Nurt kultury niezależnej w PRL 97

Uwagi wstępne 99

Ruchy kontestacyjne na Zachodzie a kultura niezależna w PRL 99

Literacka „Nowa Fala” i studencki ruch teatralny 101

1. Początki niezależnego dziennikarstwa w PRL. Rola „drugiego obiegu” wydawniczego 105

O pojęciu „drugiego obiegu” wydawniczego 105

Zakres i zasięg oddziaływania „drugiego obiegu” 106

Społeczno-polityczne konsekwencje działalności niezależnej prasy i wydawnictw w PRL 107

Podziemna prasa kulturalna i jej znaczenie 109

Modyfikacja ról nadawcy i odbiorcy przekazów „drugiego obiegu” 110

„Drugi obieg” a oficjalna polityka wydawnicza 112

1. Literatura niezależna i prasa podziemna w Rozgłośni Polskiej RWE 113

Uwagi wstępne 113

Literatura niezależna w audycjach Rozgłośni Polskiej RWE 113

Udział pisarzy i publicystów z kraju w audycjach RWE 116

Prasa podziemna w programie Wolnej Europy 117

„Przegląd prasy podziemnej” 120

Prasa podziemna w innych audycjach RWE 124

Polska prasa podziemna w audycjach innych rozgłośni narodowych RWE 125

1. Prasa strajkowa – studium przypadku 127

Model funkcjonowania prasy strajkowej 127

Obieg informacji w czasie strajku 128

Działalność informacyjna o przebiegu i celach strajku 129

Studencka prasa strajkowa 130

Specyfika i tematyka prasy studenckiej w omawianym okresie 131

Pisma z dominacją treści rozrywkowo-żartobliwych 133

Prasa informacyjno-publicystyczna 134

Biuletyn Informacyjny „Strajk” i sprawa Lindy Winsh 138

Sprawy Lindy Winsh ciąg dalszy 140

 

Część III. Sylwetki pisarzy. Analiza wybranych dzieł 143

1. Traktat o gnidach Piotra Wierzbickiego i jego polemiści 145

Okoliczności powstania Traktatu o gnidach 145

Konteksty historyczne i towarzyskie 146

O pojęciu „gnidy” i „gnidowatości” 148

Wokół Traktatu o gnidach – polemiki 151

Adam Michnik o Traktacie o gnidach 152

Polemika Jarosława Kaczyńskiego 154

Spór o życiorysy czy konflikt aksjologiczny? 155

1. Obraz PRL-u w pisarstwie Stefana Kisielewskiego 157

Zakres i przedmiot rozważań 157

Konstrukcja postaci bohaterów-narratorów w powieściach Kisielewskiego 160

Ideowe i filozoficzne zaplecze powieści Stefana Kisielewskiego 163

Antykomunizm i liberalizm w pisarstwie Stefana Kisielewskiego 166

Realizm jako pisarski program 167

Pisarstwo Kisielewskiego w ocenach krytyków 169

Erotyka w prozie Stefana Kisielewskiego 169

Wątki kryminalne w powieściach Kisielewskiego 172

Błazeńska twarz i historiozoficzny pesymizm 174

1. Arcydzieło literatury wspomnieniowej – Kurier z Warszawy Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Ostatnia misja Kuriera 177

Uwagi wstępne 177

Wartości artystyczne Kuriera z Warszawy 178

Nieheroiczny bohater w heroicznych sytuacjach 181

Ostatnia misja Kuriera. Kilka osobistych refleksji i wspomnień 184

Spotkania w Łodzi i Bełchatowie 186

1. Tadeusz Nowakowski – szkic do portretu 189
2. Czesław Miłosz – poeta zakazany 197

Uwagi wstępne 197

Kilka słów o Zdobyciu władzy Czesława Miłosza 199

Zarys analizy poematu Czesława Miłosza Na trąbach i na cytrze 201

1. Poetyka i emigracja. Przypadek Jacka Bierezina 207

Emigracja jako „sztuka dystansu” 207

Tyle rzeczy Jacka Bierezina 208

Powrót do autentystycznych korzeni 214

1. Witold Sułkowski i jego twórczość 215
2. Nieznośna nieprzezroczystość bytu. Poezja Macieja Niemca 219

 

Bibliografia 225

Nota bibliograficzna 231

Indeks osobowy 233

Nota o Autorze 243